Akty prawne

Informacje dla inwestora

Strona Główna

Materiały zaczerpnięto ze strony www.ooda.pl 

Plan Zagospodarowania Przestrzennego a Archeologia

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) wśród form ochrony zabytków wymienia w art. 7 pkt 4 - ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Przepis art. 18 ust. 1 ustawy wprowadza obowiązek uwzględnienia ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, przy sporządzeniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami) Plany zagospodarowania przestrzennego to przepisy ustalające przeznaczenie terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określające sposoby ich zagospodarowania i zabudowy, przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się zwłaszcza:

  • wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki architektury;
  • walory architektoniczne i krajobrazowe;
  • wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i leśnych;
  • wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
  • wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także potrzeby osób niepełnosprawnych;
  • walory ekonomiczne przestrzeni;
  • prawo własności;
  • potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;
  • potrzeby interesu publicznego

Plany sporządzane są zgodnie z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, które ma uwzględniać wszystkie wyżej wymienione zagadnienia. Projekt planu podlega uzgodnieniu z wyznaczonymi organami administracyjnymi (w przypadku zabytków jest nim wojewódzki konserwator zabytków). Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego. Oznacza to, że stanowi źródło prawa o mocy powszechnie obowiązującej na terenie danej jednostki i stwarza podstawę do roszczeń cywilnoprawnych.

Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nakładają nakaz przestrzegania przez organy tworzące plany uwarunkowań wynikających ze stanu środowiska kulturowego (także archeologicznego) i uzgadnianie planów zagospodarowania przestrzennego z wojewódzkimi konserwatorami zabytków w zakresie uwzględniania obiektów zabytkowych w tych planach.

W art. 19 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymienione zostały przykładowo zabytki, których ochrona musi być bezwarunkowo uwzględniona w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Są to m.in. zabytki nieruchome wpisane do rejestru i ich otoczenia a także inne zabytki nieruchome, znajdujące się w gminnej ewidencji zabytków.

Przepisem art. 19 ust. 3 wprowadzona została możliwość ustalenia w studium i planie, strefy ochrony konserwatorskiej obejmującej obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami) przewiduje uczestniczenie konserwatora w tworzeniu planów zagospodarowania przestrzennego na zasadzie uzgodnień na własny koszt. Uzgodnień dokonuje się w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Wprowadzenie wytycznych konserwatorskich do planu jest niezwykle istotne, gdyż po naniesieniu ich na plan stają się one częścią aktu prawnego powszechnie obowiązującego na obszarze działania organów, które go ustanowiły. Na tej podstawie wiadomo, jakie losy mogą spotkać stanowisko archeologiczne. Do elementów planów, które dbają o zachowanie walorów tych ostatnich i substancji zabytkowej należy:

  • zakaz budowy bez uprzednich badań, a na stanowiskach wpisanych do rejestru całkowity zakaz budowy,
  • zakaz wznoszenia budynków o dużych wysokościach i z podziemnymi instalacjami w pobliżu stanowisk archeologicznych,
  • zakaz dzielenia gruntów, a w niektórych przypadkach ograniczenia w głębokości orki itp.

W planach mogą być również określone zamiary stworzenia rezerwatów, ścieżek dydaktycznych i rewitalizacja obiektu, co znacznie wykracza poza minimum przewidziane w ustawie, ale jest działaniem w kierunku planowania rozwoju regionu i wspierania działalności kulturalnej na danym terenie.