Prowadzenie robót budowlanych na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, wymaga, (zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami), przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wydanie przez organ architektoniczno-budowlany pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych w stosunku do obszarów nie wpisanych do rejestru zabytków, objętych natomiast ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jest możliwe, stosownie do przepisu art. 39 ust. 3, wyłącznie w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Z kolei, gdy roboty budowlane zostaną wykonane bez wymaganego pozwolenia lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu, inwestor podlega karze grzywny (zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) a WKZ, niezależnie od postępowania karnego ma prawo m.in. nakazać na koszt sprawcy przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu (art. 44 ustawy o ochronie zabytków). W praktyce może to oznaczać konieczność nie tylko zaprzestania prac budowlanych, ale w przypadku stanowisk archeologicznych o własnej formie krajobrazowej odtworzenie ich poprzedniego wyglądu.
Konieczne jest więc już na etapie planowania inwestycji dokładne sprecyzowanie warunków konserwatorskich, umożliwiających podjęcie inwestycji oraz wliczenie kosztów badań archeologicznych do budżetu. Koszt badań archeologicznych.
W przypadku, kiedy natrafiono na materiał archeologiczny podczas realizacji inwestycji (zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) należy natychmiast wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczyć go i miejsce jego odkrycia przy użyciu dostępnych środków oraz niezwłocznie powiadomić właściwego terytorialnie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Jeśli informację o znalezisku otrzyma organ gminy, jest on zobowiązany w terminie nie dłuższym niż 3 dni przekazać ją WKZ.
WKZ, w terminie 5 dni od dnia
otrzymania informacji, jest zobowiązany dokonać oględzin znalezionego przedmiotu
i miejsca jego znalezienia oraz, w razie potrzeby nakazać przeprowadzenie na
koszt inwestora ratunkowych badań archeologicznych.
Badania ratunkowe wstrzymujące roboty inwestycyjne nie mogą trwać dłużej
niż miesiąc od dnia doręczenia decyzji Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków. Jednak gdy znaleziska posiadają wyjątkową wartość WKZ może
wydać decyzję o przedłużeniu wstrzymania robót do 6 miesięcy.
Koszt badań archeologicznych.
Nie zgłoszenie znaleziska archeologicznego lub narażenie go na zniszczenie bez powiadomienia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków podlega według prawa karze grzywny (art. 115 ustawy o ochronie zabytków).
Nawet jeżeli na terenie przeznaczonym pod inwestycję nie zarejestrowano do tej pory żadnego zabytku archeologicznego, nie wyklucza to jego istnienia.
Także wówczas gdy Wojewódzki Konserwator Zabytków nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionego planu inwestycji, nadal musimy się liczyć z możliwością przypadkowego natrafienia w toku prac budowlanych na materiał archeologiczny.
Żeby uniknąć niepotrzebnych przestojów w realizacji inwestycji, wskazane jest wynajęcie archeologa, aby przed rozpoczęciem robót budowlanych wykonał badania rozpoznawcze i stwierdził, czy teren jest „czysty”. Koszt badań archeologicznych.
Koszty związane z badaniami rozpoznawczymi są niewielkie w stosunku do strat wynikających z odwlekania realizacji inwestycji bądź przestojów w trakcie procesu inwestycyjnego.
W interesie inwestora jest przeprowadzenie, jeszcze na etapie wstępnym planowania inwestycji i kalkulowania jej kosztów, ekspertyzy archeologicznej opartej na badaniach rozpoznawczych. Ich zakres powinien potwierdzić lub wykluczyć ewentualny konflikt z archeologicznymi dobrami kultury lub też określić możliwość wystąpienia takiego konfliktu. Koszty takich badań są stosunkowo niewielkie.
Na wysokość środków niezbędnych do przeprowadzenia archeologicznych badań rozpoznawczych składają się:
W przypadku badań wykopaliskowych, szczegółowa kalkulacja kosztów jest bardzo utrudniona. Należy pamiętać, iż w praktyce ustalenie faktycznego kosztu przeprowadzonych badań jest możliwe dopiero po ich zakończeniu.
Na koszt archeologicznych badań wykopaliskowych wpływają
Archeologiczne badania wykopaliskowe mogą być rozliczane na podstawie jednego z trzech typów kosztorysów: